To ψέμα. Ακούγεται παράξενα. Αυτό το ψ στις αρχές των λέξεων τις γεμίζει, τις δυναμώνει, όσο μικρές κι αν είναι. Είναι βλέπετε διπλό σύμφωνο και σε πιάνει καλά, όπως και ένας διπλός καφές, ένα διπλό ουίσκι … Πιάνει καλά και τα αφτιά των γατιών, είναι ο δίαυλος επικοινωνίας μας μαζί τους και ίσως να είναι λίγο βασανιστικό έτσι που τους τρυπάει το νευρικό σύστημα και τις κάνει αμέσως να βγαίνουν από την ξεγνοιασιά και την αμεριμνησία τους.
Το Ψ το επινόησαν οι Έλληνες και σε αυτούς σταματά. Δεν υπήρχε στους Φοίνικες ούτε πέρασε στους Λατίνους, που επέλεξαν το πιο ασφαλές ps. Μεγαλύτερη διαδρομή με πιο σίγουρο αποτέλεσμα. Εν πάση περιπτώσει, οι Έλληνες αποφάσισαν ότι δεν τους κάνει το διπλό ως αναπαράσταση και, αφού τράβηξαν τα αφτιά του Υ, του σήκωσαν και μια κεραία, δημιούργησαν το Ψ. Ίσως έτσι δυνατό που ακούγεται να τους θύμισε τη δύναμη του Ποσειδώνα, του πιο ανεξέλεγκτου από τους θεούς και τα δαιμόνια, και αποφάσισαν να του δώσουν τη μορφή της τρίαινάς του.
Δεν περιορίστηκαν μόνο στο Ψ οι Έλληνες. Επινόησαν και το Ψέμα. Κατάλαβαν από νωρίς ότι οι άνθρωποι δεν αντέχουν την αλήθεια. Αυτό βέβαια το ήξεραν και οι λαοί της Ανατολής, με τους μεταφυσικούς μύθους τους και τους υπερφυσικούς ήρωές τους. Οι Έλληνες όμως συνειδητοποίησαν πρώτοι ότι το πόπολο δεν αντέχει την αλήθεια ωμή. Οι άνθρωποι χρειάζονται μασκαρεμένες αλήθειες, ή μάλλον, αλήθειες που σερβίρονταν ως ψέματα μασκαρεμένα σε αλήθειες, τυλιγμένα με το σελοφάν της πραγματικότητας. Όλα σιγά σιγά πήραν ένα πρόσωπο. Τα στοιχεία της φύσης, η λογική, οι ανθρώπινες αδυναμίες, το κακό… Έβαλαν μπρος με τα πιο απλά και όσο περνούσε ο καιρός ανέβαζαν τον πήχη. Όταν πια δεν πούλαγαν και τόσο οι θεοί που έμοιαζαν με ανθρώπους, επινόησαν ανθρώπους που δεν έμοιαζαν με ανθρώπους, ή μάλλον ανθρώπους που οι άνθρωποι δε μπορούσαν ακόμα να καταλάβουν πόσο πολύ τους έμοιαζαν. Το ψέμα, η αντανάκλαση της αλήθειας.
Η αντανάκλαση, βέβαια, λειτουργεί και αντίστροφα. Η Βασίλισσα μπορεί να μπερδεύει τον εαυτό της με τη Χιονάτη, αλλά και η Χιονάτη ενίοτε βλέπει μόνο τη Βασίλισσα. Δεν είναι χαλασμένος ο καθρέφτης, ούτε θολός. Ο καθρέφτης δείχνει μόνο ένα πράγμα και ο καθένας βλέπει αυτό που θέλει να δει. Οι σχέσεις των ανθρώπων, η αγάπη, η ιδεολογία, η ηθική, η επιστημονική γνώση, όλες οι αλήθειες μιας ζωής μπορεί να αποδειχθούν μια τεράστια φρεναπάτη. Πιστεύεις για χρόνια, αντί να νομίζεις. Και τα μεγαλύτερα ψέματα δεν είναι όσα πιστεύεις για τους άλλους, αλλά όσα πιστεύεις για τον ίδιο σου τον εαυτό.
Γιατί τι παραπάνω είναι η υπόστασή μας παρά μια φούσκα παραγεμισμένη με τις βεβαιότητες που έχουμε για τον εαυτό μας, δηλαδή με αέρα κοπανιστό; Είμαι καλός γονιός, προτιμώ τον χειμώνα από το καλοκαίρι, έχω μια ποιότητα, μου αρέσουν οι μελαχρινές, είμαι πολύ ευαίσθητη, κάνω πάντα το καλό, είμαι στριμμένος, είμαι βαθιά ηθικό άτομο, δεν θα το έκανα ποτέ αυτό, είμαι πολύ αθώα, τιμάω τους φίλους μου, είμαι πολύ έξυπνος, σε αγαπώ, όλες οι μεγάλες μας αλήθειες, για το ποιοι πραγματικά είμαστε, τι θέλουμε, τι ήρθαμε να κάνουμε σε αυτόν τον κόσμο, είναι τα μεγαλύτερα ψέματα που επινοούμε. Τα υλικά μιας αδιαπέραστης θεατρικής μάσκας που δε βγαίνει ποτέ.
Όλοι μισούμε το ψέμα, όλοι έχουμε μάθει να εναντιωνόμαστε σε αυτό. Από μικρά παιδιά μαθαίνουμε να πλένουμε καλά τα χέρια μας, να περνάμε με ασφάλεια τον δρόμο, να κάνουμε αποταμίευση και να λέμε την αλήθεια. Αυτή ήταν η καλή, όμορφη, καθαρή κυρία που μας περίμενε σε ένα φωτεινό μονοπάτι, ντυμένη στα λευκά και χωρίς πολλά πολλά μπιχλιμπίδια, σε αντίθεση με το Ψέμα, τον κοντόκανο Σατανά που παραμονεύει να μας ξελογιάσει, να μας μπερδέψει, να μας διχάσει και εντέλει να μας ντροπιάσει. Αυτή είναι η χριστιανική ηθική που μας φόρτωσε ο Μεσαίωνας και με αυτήν έχουμε μάθει να ζούμε. Ίσως όμως θα ήταν καλύτερα, μιας και μιλάμε για τις ζωές μας και όχι για όμορφες ιστοριούλες γραμμένες από νέφη, να αποδεχτούμε ότι θα ακροβατούμε πάντα μεταξύ αλήθειας και ψέματος, ότι οι ίδιες οι έννοιες ακροβατούν η μια στην πλάτη της άλλης, σε μια διαλεκτική σχέση μεταξύ τους. Όπως έγραψε και ο Ελύτης στο Σηματολόγιο, ‘’ Την αλήθεια την «φτιάχνει» κανείς ακριβώς όπως φτιάχνει και το ψέμα’’.
Αλήθεια είναι.
